Σε πλήρη εξέλιξη η εφαρμογή του «δόγματος του σοκ» στην Ελλάδα

Σχετικό: Ναόμι Κλάιν: Το Δόγμα του Σοκ... Σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι!!!

Του ΜΑΝΟΛΗ Γ. ΔΡΕΤΤΑΚΗ* (enet)

Κυκλοφόρησε πριν από λίγους μήνες στη χώρα μας η μετάφραση του βιβλίου της Καναδής δημοσιογράφου Naomi Klein με τίτλο «Το Δόγμα του Σοκ» (τίτλος στα αγγλικά The Shock Doctrine), που εκδόθηκε το 2007 και στο οποίο γίνεται ανάλυση και εκτεταμένη περιγραφή της εφαρμογής των θεωριών της Σχολής του Σικάγου, ιδρυτής της οποίας ήταν ο, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο αυτό, Milton Friedman.

Το «δόγμα του σοκ» είναι είτε η επιβολή από δικτατορικά καθεστώτα είτε η εφαρμογή από δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις του τρίπτυχου: «ιδιωτικοποιήσεις, κρατική απορρύθμιση/ελεύθερο εμπόριο και δραστικές περικοπές στις κρατικές δαπάνες». Προϋπόθεση για να εφαρμοστεί το δόγμα αυτό είναι να υπάρξει μια κρίση που μπορεί να οφείλεται είτε σε πολέμους, εμφύλιους πολέμους, είτε σε φυσικές καταστροφές είτε σε δυσεπίλυτα οικονομικά προβλήματα, όπως ο υπερπληθωρισμός ή το υπέρογκο χρέος.

Στην περίπτωση των κρατών της Λατινικής Αμερικής, αναφέρει η συγγραφέας, «η σπείρα του χρέους λειτούργησε σαν ένα γιγαντιαίο όπλο ηλεκτρικής εκκένωσης. Σε μια τέτοια κατάσταση -προσθέτει- ο Friedman ήταν πεπεισμένος ότι, όταν ξεσπάσει μια κρίση, αποτελεί ζήτημα καθοριστικής σημασίας η ακαριαία δράση. Εκτιμούσε ότι μια καινούργια κυβέρνηση έχει στη διάθεσή της 6 με 9 μήνες για να επιβάλει μείζονες αλλαγές».

Η συγγραφέας επισημαίνει ότι «η θεμελιώδης αρχή είναι απλή: οι χώρες σε κρίση (χρέους) χρειάζονται απεγνωσμένα μια επείγουσα βοήθεια... Οταν οι ιδιωτικοποιήσεις και οι πολιτικές του ελεύθερου εμπορίου προωθούνται από κοινού με τη χρηματοοικονομική διάσωση (δάνειο) σε ένα ολοκληρωμένο πακέτο, οι χώρες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αποδεχτούν ολόκληρο το πακέτο» και, όπως αναφέρει η ίδια, «η κρίση του χρέους, στην οποία βρέθηκαν χώρες της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής κατά τη δεκαετία του '80, τις ανάγκασε να υποκύψουν στον εκβιασμό "Θέλετε να σώσετε τη χώρα σας; Ξεπουλήστε την"».

Από τα λίγα αυτά αποσπάσματα από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο τής Naomi Klein φαίνεται καθαρά ότι στη χώρα μας εφαρμόζονται πιστά οι συνταγές του «δόγματος του σοκ», συνταγές που έχει υιοθετήσει η τρόικα ακολουθώντας την πάγια πολιτική του ΔΝΤ, που δεν είναι άλλη από το «δόγμα του σοκ». Αυτή η «τεχνογνωσία» ήταν βασικός λόγος για τον οποίο η Ε.Ε. ζήτησε από το ΔΝΤ να είναι μέλος της τρόικας.

Πώς, όμως, έφτασε η Ελλάδα στο κατάντημα να γίνει χώρα Λατινικής Αμερικής στην Ευρώπη; Είναι αλήθεια ότι η σημερινή κυβέρνηση κληρονόμησε ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, το οποίο οφειλόταν στα μεγάλα ελλείμματα όλων των κυβερνήσεων των τελευταίων 35 ετών. Ειδικότερα το έλλειμμα του 2009 ήταν ιδιαίτερα αυξημένο, εξαιτίας όχι μόνο της πολιτικής που εφάρμοζε όλα τα χρόνια η προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά και των μέτρων που έλαβε για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της διεθνούς οικονομικής κρίσης.

Παρ' ότι η σημερινή κυβέρνηση γνώριζε το μέγεθος του δημοσιονομικού προβλήματος πριν από τις εκλογές, το επιδείνωσε μόλις ανέλαβε την εξουσία, με: παροχές, κατάργηση φορολογικών μέτρων που θα απέδιδαν έσοδα (τα οποία εφαρμόζει τώρα), μη ψήφιση φορολογικού και αναπτυξιακού νομοσχεδίου και μη άμεση λήψη σκληρών μέτρων για την πάταξη της φοροδιαφυγής, πριν από την ψήφιση του προϋπολογισμού του 2010 τον περασμένο Δεκέμβριο, και μη δανειζόμενη με χαμηλό spread τα αναγκαία ποσά τον περασμένο Ιανουάριο. Τέλος, οι αδιανόητες για έναν πρωθυπουργό και υπουργό Οικονομικών δηλώσεις περί «χρεοκοπίας της χώρας», «Τιτανικού», «χώρας σε εντατική» κ.λπ. οδήγησαν τη χώρα σε αδιέξοδο.

Υστερα απ' όλα τα παραπάνω, η κυβέρνηση, αδυνατώντας να δανειστεί από τις αγορές (μετά την εκτίναξη των spreads στα ύψη), αναγκάστηκε να υπογράψει και να «περάσει» από τη Βουλή το ταπεινωτικό για τη χώρα Μνημόνιο, για να λάβει (σε δόσεις) το δάνειο των 110 δισ. ευρώ με τοκογλυφικό επιτόκιο, και τώρα αναγκάζεται να το αναθεωρήσει προς το χειρότερο, για να εισπράξει την επόμενη δόση του δανείου αυτού.

Τα αποτελέσματα της εφαρμογής του «δόγματος του σοκ» στη χώρα μας είναι παρόμοια με εκείνα στις χώρες της Λατινικής Αμερικής όπου αυτό εφαρμόστηκε: μείωση μισθών και εισοδημάτων, αύξηση της ανεργίας, αύξηση της φτώχειας, κλείσιμο επιχειρήσεων, εντατικοποίηση (fast track) των ιδιωτικοποιήσεων κερδοφόρων δημόσιων επιχειρήσεων και ξεπούλημα «φιλέτων» δημόσιων εκτάσεων. Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, η ύφεση βαθαίνει και το δημόσιο χρέος αντί να μειώνεται αυξάνει.

Είναι πράγματι τραγικό μια κυβέρνηση κατ' όνομα «σοσιαλιστική» να εφαρμόζει με «θρησκευτική ευλάβεια» τις δοξασίες του υπέρμαχου του νεοφιλελευθερισμού Milton Friedman, οι οποίες βύθισαν στη φτώχεια και τη δυστυχία τις χώρες στις οποίες εφαρμόστηκαν.

* Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι τέως: αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ

ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ SHOCK from PLOTINOS on Vimeo.

Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ, συγγραφέας, κινηματογραφίστρια και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν, άρχισε να ερευνά εις βάθος το θέμα της εξάρτησης της ελεύθερης αγοράς από αυτό που η ίδια ονομάζει «δύναμη του να προκαλείς σοκ», πριν από 5 χρόνια περίπου, τον πρώτο καιρό της αμερικανικής εισβολής και κατάληψης του Ιράκ. Εκεί, αρχικώς, οι Αμερικανοί απέτυχαν να εφαρμόσουν την πολιτική της «σοκ θεραπείας» στους δυστυχείς Ιρακινούς, που δεν επέτρεψαν στους εισβολείς να αντιμετωπίσουν την καταστροφή της χώρας τους ως ευκαιρία (κατά το περίφημο «δόγμα Φρίντμαν»), αλλά μόνον ως τραγωδία.

Η ΚΛΑΪΝ ταξίδεψε λίγο μετά στη Σρι Λάνκα. Δεν είχαν περάσει πολλοί μήνες από το ολέθριο τσουνάμι του 2004. Και εκεί, όπως γράφει τώρα στο τελευταίο της βιβλίο «The Shock Doctrine - The Rise of Disaster Capitalism» (Το Δόγμα του Σοκ - Η Ανοδος του Καπιταλισμού της Καταστροφής), είδε «μιαν άλλην εκδοχή της ίδιας μανούβρας». Δηλαδή, «ξένοι επενδυτές και διεθνείς οίκοι δανεισμού ένωσαν τις δυνάμεις τους, ώστε, εκμεταλλευόμενοι το κλίμα του πανικού που επικρατούσε τότε στη χώρα από τη μεγάλη καταστροφή, να ξεπουλήσουν όλες τις πανέμορφες ακτές σε μεγάλους εργοληπτικούς και επιχειρηματικούς ομίλους, που αμέσως έσπευσαν να κτίσουν τεράστια ξενοδοχειακά συγκροτήματα, εμποδίζοντας έτσι εκατοντάδες χιλιάδες απλούς ψαράδες, που ζούσαν σε κείνες τις περιοχές, να ξαναφτιάξουν τα χωριά τους κοντά στη θάλασσα».

ΕΙΧΕ ακολουθήσει, τότε, και μια εκπληκτικής κυνικότητας ανακοίνωση της κυβέρνησης της χώρας, που έλεγε ότι «κατά ένα σκληρό παιχνίδι της μοίρας, η φύση παρουσίασε στη Σρι Λάνκα μία μοναδική ευκαιρία, μέσα από την καταστροφή που μας βρήκε, να εξελιχθεί σε παγκόσμιας κλάσεως τουριστικός προορισμός». Εάν θυμάστε καλά, ίδια «μανούβρα», εκμετάλλευσης της κατάστασης σοκ, στην οποία βρίσκεται ένας λαός ύστερα από μια μεγάλη φυσική καταστροφή, πραγματοποίησε και η δική μας κυβέρνηση πέρυσι το καλοκαίρι όταν, ενώ έκαιγαν ακόμα οι φωτιές στην Ηλεία, έσπευσε να χαρίσει προς τουριστική ανάπτυξη μια τεράστια παραλιακή έκτασή της...

ΠΑΡΟΜΟΙΑ επιχείρηση «να μπούμε μέσα να τα σαρώσουμε όλα, τώρα που ο κόσμος και το κράτος είναι ακόμα σε κατάσταση σοκ», είδε η Ναόμι Κλάιν να εφαρμόζεται και στη Νέα Ορλεάνη, αμέσως μετά το φοβερό «κτύπημα» από τον τυφώνα Κατρίνα το 2005. Εκεί, λέει, οι Ρεπουμπλικανοί θεωρητικοί, «πιστοί απόστολοι» του «Δόγματος Φρίντμαν», ότι «μόνο μία κρίση -πραγματική ή και κατασκευασμένη- μπορεί να επιφέρει πραγματικές αλλαγές», μαζί με τους land developers, τους εργολάβους «και λοιπά όρνεα», άρχισαν να μιλάνε για «καθαρές λύσεις» και «συναρπαστικές ευκαιρίες» για «ριζικές μεταρρυθμίσεις». Αποτέλεσμα; Μέσα σε μόλις 19 μήνες «όλο το σύστημα δημόσιας εκπαίδευσης στη Νέα Ορλεάνη είχε αντικατασταθεί από ιδιωτικά σχολεία-τσάρτερ. Απολύθηκαν και οι 4.700 εκπαιδευτικοί στα δημόσια σχολεία, ενώ οι λίγοι, νεώτερης ηλικίας, που επαναπροσλήφθηκαν από τα σχολεία-τσάρτερ (σ.σ.: ίδιας φιλοσοφίας με τις ναυλωμένες πτήσεις!) υπέγραψαν συμβόλαια με πολύ χαμηλότερες απολαβές»
πηγή