Χούντα και Κύπρος

Στις 21 Απριλίου 1967 ομάδα αξιωματικών του Ελληνικού Στρατού κατέλαβε την εξουσία της Ελληνικής Δημοκρατίας εξορίζοντας την μέχρι τότε πολιτική ηγεσία της χώρας. Παρέμειναν στην εξουσία μέχρι τον Νοέμβριο του 1973 όταν άλλη ομάδα αξιωματικών τους ανέτρεψε και συνέχισε την δικτατορική δράση τους. Η δράση της δικτατορίας είχε άμεσο αντίκτυπο και στον Κυπριακό Ελληνισμό. Θα προσπαθήσω να αναφέρω τα κύρια σημεία της επίδρασης της Χούντας στην Κύπρο και να εξηγήσω τα δικά μου συμπεράσματα.

Αρχικά η ομάδα στρατιωτικών με επικεφαλής τον Συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο εκμεταλλευόμενη την πολιτική αστάθεια στην Ελλάδα κατέλαβε την εξουσία προφασιζόμενη τον επερχόμενο κομμουνιστικό κίνδυνο. Οι Κύπριοι όταν έμαθαν για αυτό αντέδρασαν κάποιοι αρνητικά και κάποιοι θετικά. Η επίσημη Κυπριακή Δημοκρατία μέσω του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου έστειλε συγχαρητήρια επιστολή στον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Αντίθετα ο Στρατηγός Διγενής συμβούλεψε τους συνδέσμους αγωνιστών και τα εθνικόφρωνα σωματεία να μην προχωρήσουν σε αυτή την ενέργεια. Σημαντικό ποσοστό των εθνικοφρώνων όμως χάρηκε με την ανάληψη της εξουσίας από τους στρατιωτικούς πιστεύοντας ότι η Ένωση ήταν πιο κοντά. Στάση εχθρική προς την Χούντα κράτησε και το ΑΚΕΛ αρχικά.

Ο Στρατηγός Διγενής μάλιστα προχώρησε ένα βήμα παραπέρα και ζήτησε από τον Βασιλιά Κωνσταντίνο η Ελληνική Μεραρχία που βρισκόταν στην Κύπρο να ήταν άμεσα κάτω από τον δικό του έλεγχο και ανεξάρτητη από την Χούντα. Ο Βασιλιάς, ο οποίος ενέκρινε το Πραξικόπημα των Συνταγματαρχών, όμως απέρριψε το αίτημα του Γεώργιου Γρίβα.

Την πρώτη περίοδο της Χούντας, οι ηγέτες της έλεγαν ότι στόχος τους ήταν η Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αυτό έβρισκε σύμφωνη και την Κυπριακή Βουλή που ομόφωνα ψήφισε ότι στόχος των Κυπρίων είναι η Ένωση (26/6/1967). Την 9η Αυγούστου 1967 ο δικτάτορας Παπαδόπουλος πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Κύπρο όπου τον υποδέκτηκε σύσσωμη η Κυπριακή ηγεσία με μοναδική εξαίρεση τον Δρ. Βάσο Λυσσαρίδη.

Τον Σεπτέμβριο το φιάσκο της Χούντας στις συνομιλίες στον Έβρο οδήγησε τον δικτάτορα Παπαδόπουλο σε στροφή σχετικά με τις θέσεις του στο Κυπριακό. Στις 15 Νοεμβρίου 1967 κάτω από περίεργες συνθήκες συνέβηκαν τα γεγονότα της Κοφίνου με αποτέλεσμα η Χούντα των Αθηνών να κάνει δεκτό το αίτημα της Τουρκίας για απομάκρυνση της Ελληνικής Μεραρχίας και του Στρατηγού Γεώργιου Γρίβα Διγενή από την Κύπρο. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να αφήσει την άμυνα της απόρθητης μέχρι τότε Κύπρου να μείνει γυμνή και έφερε σε ανοικτή πλέον ρήξη τον Διγενή με τους Συνταγματάρχες. Για αυτό τον λόγο και τον είχαν υπό περιορισμό στο σπίτι του όταν επέστρεψε στην Αθήνα. Προηγήθηκε τρομοκρατική επίθεση σε αεροπλάνο στο οποίο είχε κλείσει θέση ο Διγενής.

Κατά την περίοδο που βρισκόταν στην Αθήνα ο Στρατηγός Διγενής κατέστρωσε σχέδιο για ανατροπή της Χούντας και επιστροφή στην εξουσία του Βασιλιά Κωνσταντίνου ο οποίος και είχε εξοριστεί από τους Συνταγματάρχες. Στο σχέδιο αυτό συμμετείχαν παλιοί συμπολεμιστές του αλλά και Κύπριοι φοιτητές. Μεγάλος μέρος του οπλισμού που θα χρησιμοποιούσε η αντιχουντική ομάδα του Διγενή αποστάληκε από την Κύπρο. Η προσπάθεια αυτή όμως δεν είχε επιτυχία καθώς έγινε -χωρίς να γίνει γνωστό πως- αποκάλυψη και αρκετά στελέχη της οργάνωσης συνελήφθηκαν.

Ενώ τα πράγματα συνεχίστηκαν σε αυτό τον ρυθμό, τον Αύγουστο του 1972 η Χούντα απέλασε την ηγεσία της Ομοσπονδίας Εθνικών Φοιτητικών Ενώσεων Κυπρίων. Αιτία της απέλασης αυτής υπήρξε η προτροπή του συνεδρίου της Ο.Ε.Φ.Ε.Κ. για επιστροφή των δημοκρατικών θεσμών στην Ελλάδα. Την ηγεσία της οργάνωσης τότε αποτελούσαν αποκλειστικά ενωτικοί-γριβικοί φοιτητές.


Του πιο πάνω γεγονότος προηγήθηκε η απόπειρα δολοφονίας του δικτάτορα Παπαδόπουλου από τον Αλέκο Παναγούλη. Σύμφωνα με αρκετές πηγές στην απόπειρα αυτή βοήθησαν και αρκετοί Κύπριοι.

Τον Νοέμβριο του 1973 είχαμε τα γεγονότα του Πολυτεχνείου στα οποία και συμμετείχαν αρκετοί Κύπριοι φοιτητές που βρίσκονταν στην Αθήνα. Τα γεγονότα αυτά εκμεταλλεύτηκε ο Ταξίαρχος Δημήτριος Ιωαννίδης ο οποίος ανέτρεψε τον Παπαδόπουλο και συνέχισε αυτός από τον ρόλο του δικτάτορα. Ο Ιωαννίδης ήταν γνωστό σε όλους εκείνη την εποχή ότι έτρεφε μεγάλο μίσος απέναντι στον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο.


Μετά τον θάνατο του Διγενή ο δικτάτορας Ιωαννίδης προσπάθησε και κατάφερε να φέρει κάτω από τον έλεγχο του την ΕΟΚΑ Β' και περίμενε κάποια πρόκληση από τον Μακάριο για να προχωρήσει σε ανατροπή του. Η ευκαιρία που έψαχνε δόθηκε όταν ο Μακάριος απαίτησε από την δικτατορία να απομακρύνει άμεσα από την Κύπρο όλους τους Ελλαδίτες αξιωματικούς. Έτσι τον Ιούλιο του 1974 διέταξε τους Ελλαδίτες αξιωματικούς να ανατρέψουν τον Μακάριο, με την συνέχεια γνωστή.

Προσωπική μου άποψη είναι ότι η Χούντα τόσο του Παπαδόπουλου, όσο και του Ιωαννίδη έκανε μεγάλα εγκλήματα στην Κύπρο. Ο Παπαδόπουλος αν και αρχικά μίλησε για Ένωση ουδέποτε πίστεψε πραγματικά σε αυτή. Ταυτόχρονα η απόφαση του να αποσύρει την Ελληνική Μεραρχία έδωσε το δικαίωμα στον τουρκικό στρατό να κάνει "περίπατο" 7 χρόνια αργότερα. Ο Ιωαννίδης παραπλάνησε μεγάλο ποσοστό ενωτικών Κυπρίων και τους χρησιμοποιήσε για να εκπληρώσουν το μίσος του απέναντι στον Μακάριο. Μια απλή ανάγνωση των αμερικανικών αρχείο της εποχής αποδεικνύουν ότι ούτε ο Ιωαννίδης πίστεψε ποτέ στην Ένωση.
ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΩΝΗ