Ο «φάκελος Ντάουνερ» - «Ο μεσολαβητής που είναι πράκτορας»

Ήταν Κυριακή, 23 Νοεμβρίου 2008, όταν η αθηναϊκή εφημερίδα «Το Βήμα» δημοσίευσε αποκαλυπτικό ρεπορτάζ, υπό τον τίτλο «Ο μεσολαβητής που είναι πράκτορας», ανοίγοντας έτσι το κουτί της Πανδώρας, σε σχέση με τον Ειδικό Σύμβουλο του Γ.Γ. του ΟΗΕ στην Κύπρο Αλεξάντερ Ντάουνερ. Λίγο καιρό πριν, ο Ντάουνερ είχε αναλάβει τα νέα του καθήκοντα στην Κύπρο, ως ένας διπλωμάτης με μακρά εμπειρία σε διπλωματικά θέματα, λόγω του προηγούμενού του ρόλου ως ΥΠΕΞ της Αυστραλίας. «Υπάρχει, όμως, μια άλλη πτυχή της δραστηριότητας του κ. Ντάουνερ, που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς τον εμπλέκει στον σκοτεινό κόσμο της σύγχρονης κατασκοπίας», έγραφε η εφημερίδα.

Όπως εξηγούσε περαιτέρω το ρεπορτάζ, ο Ντάουνερ είχε πιάσει δουλειά από το Μάιο του 2008 στην εταιρεία Hackluyt & Co, η οποία ιδρύθηκε από πρώην πράκτορες της Μ16, με σκοπό να προσφέρει πληροφορίες «στρατηγικής σημασίας», δηλαδή απόρρητα κρατικά μυστικά, σε πολυεθνικές εταιρείες, οι οποίες θέλουν να επενδύσουν σε συγκεκριμένες περιοχές με ασταθές πολιτικό ή οικονομικό περιβάλλον. Όπως, παραδείγματος χάριν, η Κύπρος. Το «Βήμα» είχε διασταυρώσει την πληροφόρησή του με στέλεχος της εταιρείας, ενώ σχολίασε ότι «ο κ. Ντάουνερ ταιριάζει απόλυτα σε αυτό το προφίλ του… μεταμοντέρνου κατασκόπου». Η εφημερίδα ρωτούσε: «Εξαιτίας του ρόλου του, ο κ. Ντάουνερ έχει πρόσβαση σε απόρρητη πληροφόρηση, η οποία θα ήταν χρήσιμη σε πολλούς. Πού πηγαίνει στη συνέχεια η πληροφόρηση αυτή; Ενημερώνονται μόνο τα ΗΕ και τα εμπλεκόμενα μέρη στο Κυπριακό, για όσα γνωρίζει ο κ. Ντάουνερ και κάποιοι άλλοι; Και ποιοι είναι αυτοί; Επιπλέον, πόσο μπορεί να επηρεαστεί αυτή καθαυτή η διαπραγμάτευση στο Κυπριακό από τη διπλή δραστηριότητα του κ. Ντάουνερ;». Έθετε, δε, το ζήτημα, εφόσον γνωστοί πελάτες της Hackluyt ήταν εταιρείες όπως η BP και η Shell και ο Ντάουνερ θα γνώριζε από πρώτο χέρι τα όσα θα διαδραματίζονταν στις διαπραγματεύσεις σε σχέση με την κυπριακή υφαλοκρηπίδα, κατά πόσον θα μπορούσε να επηρεάσει καταστάσεις. Τα κόμματα άρχισαν να φωνάζουν και στην Κύπρο έγινε ένας «μικρός χαμός». Και αυτό έμελλε να είναι μόνο η αρχή.


Και η Bespoke
Σχεδόν ένα χρόνο μετά, η «Σ» έγραφε: «Σύγκρουση συμφερόντων ενδέχεται να δημιουργείται εξαιτίας του διπλού ρόλου του Αλεξάντερ Ντάουνερ, ως Ειδικού Συμβούλου του Γ.Γ. του ΟΗΕ, και ως στελέχους της αυστραλιανής συμβουλευτικής εταιρείας Bespoke Approach. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της σύγκρουσης αυτής είναι το γεγονός πως η εταιρεία KKR, στον διαδικτυακό της χώρο ονομάζει ως μία από τις εταιρείες με τις οποίες συνεργάζεται την Bespoke Approach.
»H KKR έχει διεκπεραιώσει μεγάλες συναλλαγές στην Τουρκία. Στις 13 Δεκεμβρίου του 2007, η εταιρεία ανακοίνωσε ότι η εταιρεία Trieste, η διαχείριση των επενδυτικών κεφαλαίων της οποίας ανήκει στην KKR, αποπεράτωσε την εξαγορά της μεγαλύτερης τουρκικής ναυτιλιακής εταιρείας U.N. Ro-Ro Group και των θυγατρικών της. Πρόκειται για διακίνηση ενός κεφαλαίου 910 εκατομμυρίων ευρώ εντός της τουρκικής οικονομίας. Ο διευθυντής της U.N. Ro-Ro είχε δηλώσει:
"Η U.N. Ro-Ro θα συνεχίσει να έχει βάση την Τουρκία, αφού η ηγετική της ομάδα θα συνεχίσει τα καθήκοντά της. Με την εξειδίκευση της KKR στην παγκόσμια οικονομία, μπορούμε να πάρουμε την επιτυχία της U.N. Ro-Ro στο επόμενο στάδιο επέκτασης και ανάπτυξης". Το περιοδικό Forbes, μάλιστα, χαρακτήρισε την εν λόγω συναλλαγή ως τη μεγαλύτερη στην τουρκική ιστορία. Εμμέσως, συνεπώς, η εταιρεία του κ. Ντάουνερ έχει οικονομικής φύσεως συναλλαγές στις άμεσα ενδιαφερόμενες χώρες».
Η ανάληψη των καθηκόντων του Αλεξάντερ Ντάουνερ στις απευθείας διαπραγματεύσεις Χριστόφια-Ταλάτ, φαίνεται να συμπίπτει χρονικά με την ένταξή του στο δυναμικό της Bespoke Approach, σχολιάζαμε τότε. Ο Ντάουνερ είχε ερωτηθεί σχετικά με την εμπλοκή του σε μια εταιρεία, που, μεταξύ άλλων, παρείχε συμβουλευτικές υπηρεσίες σε Κυβερνήσεις. «Εργάζομαι με μερική απασχόληση και όχι με πλήρη. Έχω γυναίκα, έχω παιδιά. Η κόρη μου παντρεύτηκε την περασμένη εβδομάδα και πρέπει να πληρώσω για το γάμο», απάντησε. Τα ΜΜΕ πήραν φωτιά. Τα κόμματα μιλούσαν για ποτήρι που ξεχείλισε και η δυσφορία γύρω από το πρόσωπό του μεγάλωνε. Ο Ντάουνερ είχε κηρυχθεί persona non grata από πολλούς.


Είχε παράπονο και ο Πρόεδρος
Αν και η Κυβέρνηση προσπάθησε να μην εμπλακεί στις συζητήσεις γύρω από το όνομα του Ντάουνερ, η αλήθεια είναι ότι έδρασε κατά καιρούς παρασκηνιακά, γεγονός που επιβεβαιώνει και το Προεδρικό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το «κάρφωμα» του Ντάουνερ από τον Πρόεδρο Χριστόφια στον Μπαν Κι Μουν, όταν πήγε πέρσι στη Νέα Υόρκη, όταν ουσιαστικά υπέδειξε ότι οι εντεταλμένοι του ΟΗΕ θα πρέπει να κινούνται σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις του ΣΑ. Και κατ’ ιδίαν, ο Δημήτρης Χριστόφιας έθετε κατά καιρούς στον Αλεξάντερ Ντάουνερ κάποια παράπονα, ειδικά την εποχή που μέρα με την ημέρα έβλεπαν το φως της δημοσιότητας τα εσωτερικά έγγραφα του ΟΗΕ, που προκαλούσαν αναταραχές στο εσωτερικό μέτωπο και κατακραυγή στους πολίτες.


Εκφοβισμός και σεβασμός
Από τα έγγραφα του ΟΗΕ φαινόταν ξεκάθαρα ότι δεν είναι μόνο η παρουσία του Ντάουνερ που προβληματίζει αλλά ολόκληρης της ομάδας του. Στο βιβλίο «Σημαδεμένη Τράπουλα», οι συγγραφείς του οποίου είναι καλεσμένοι στη Βουλή, υπάρχει κεφάλαιο υπό τον τίτλο «Ο ρόλος της ομάδας Ντάουνερ» και το οποίο φαίνεται να αποτελεί και την αφορμή για την έρευνα της Βουλής, καθώς οι εκπρόσωποι των ΗΕ εντέλλονται να σέβονται το κράτος-μέλος τους, τους θεσμούς και το λαό τους.
Τα παραδείγματα που παρατίθενται, καταδεικνύουν τις παρεμβάσεις τους στην, κατά τα άλλα, ενδοκυπριακή διαδικασία. Χαρακτηριστικό είναι άλλωστε σχόλιο του Τιμ Άλτσιν, σε εσωτερικό σημείωμα στις 16 Φεβρουαρίου του 2009: «Θα ήταν συνετό να αφεθούν οι ειδικοί να συνεχίσουν να σκιαγραφούν θέσεις μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Οι ηγέτες δεν θα είναι σε θέση να συνεχίσουν τη διαδικασία προς τα εμπρός μόνοι». Ο ίδιος ο Ντάουνερ, λίγες ημέρες μετά, γράφει στον Ζεριχούν: «Η περιορισμένη μου εμπειρία στην Κύπρο μού λέει ότι εκτός αν προσπαθήσουμε να παρέμβουμε και να μεσολαβήσουμε για μια συμφωνία μέσω διπλωματίας του πήγαινε-έλα, τότε τίποτε δεν θα συμβεί». «Έχουν διαχειριστεί το ζήτημα των περιουσιών πολύ ανεπαρκώς και χρειάζεται να εμπλακούμε πολύ περισσότερο στις διαπραγματεύσεις, όχι στείρες τοποθετήσεις», προσθέτει. Σε άλλο σημείωμα, παρουσιάζεται συμβουλή προς τον Ντάουνερ να «χρησιμοποιεί μηνύματα φόβου προσεκτικά», να μας εκφοβίζει, δηλαδή, με το γάντι…
Ο «σεβασμός» του Ντάουνερ και της ομάδας του προς τους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας φαίνεται ξεκάθαρα από τα έγγραφα που παρατίθενται στο βιβλίο. Ούτε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με τον οποίο υποτίθεται ότι συνεργάζονταν, δεν γλίτωσε από τους χαρακτηρισμούς τους. «Δεν έγινε τίποτα στο θέμα του Λιμνίτη. Τίποτα. Κουνούν απλώς τα χέρια τους και περιμένουν να γυρίσω πίσω. Κρίμα που πήγα σε κρουαζιέρα ως λέκτορας, ενώ έπρεπε να τους κρατώ τα χεράκια. Είναι σαν παιδιά», έγραφε για τους δύο διαπραγματευτές ο Ντάουνερ στη Σόνια Μπάχμαν.


Οι κατηγοριοποιήσεις πολιτών, αξιωματούχων και θεσμών
Όπως αναφέρεται στη «Σημαδεμένη Τράπουλα», η ομάδα Ντάουνερ διαχωρίζει συνεχώς τους Ε/κ σε «φιλελεύθερους» και «απορριπτικούς», μια αξιολόγηση που γίνεται στη βάση του ΝΑΙ ή του ΟΧΙ τους το 2004. Όταν πλήθος κόσμου παρέστη στο συλλαλητήριο για την επέτειο του ΟΧΙ, σχολίαζαν: «Αχ, όχι, απαρχή μιας νέας εκστρατείας του αντί». Ο Ντάουνερ, όμως, ήταν… καθησυχαστικός: «Τώρα θα πρέπει να νικήσουν εμένα», απάντησε.
Από αυτήν την κατηγοριοποίηση δεν γλίτωσε κανείς. Πολιτικές προσωπικότητες, κρατικοί αξιωματούχοι και άτομα με θεσμικό ρόλο, εισέπρατταν εν αγνοία τους χαρακτηρισμούς από την ομάδα Ντάουνερ, λόγω των πολιτικών τους πεποιθήσεων. Το ίδιο συνέβη και με τα ΜΜΕ, τους ιδιοκτήτες και τους δημοσιογράφους τους, επειδή τόλμησαν να αντιταχθούν στο σχέδιο Ανάν. Οι συνεργάτες του Ντάουνερ τα έβαλαν ακόμα και με τους αντιπροσώπους της Ε.Ε. στην Κύπρο, λέγοντας ο ένας στον άλλο ότι πρέπει να είναι προσεκτικοί μαζί τους.
Από το διαχωρισμό τους δεν γλίτωσε ούτε καν η Ιερά Σύνοδος! Σε έγγραφο με συντάκτη τον Στίβεν Μπρουκ, αναφέρεται ονομαστικά ποιοι από τους ιεράρχες της Συνόδου είναι «συντηρητικοί» και ποιοι «φιλελεύθεροι». Επειδή, δε, η έρευνά τους είναι ελλιπής, κάποιοι ιεράρχες χαρακτηρίζονται ως «άγνωστης τοποθέτησης». Η δημοσιοποίηση συνομιλιών όπως αυτές δημιούργησαν έντονη αντίδραση, όχι μόνο ανάμεσα στα κόμματα αλλά και στους ίδιους τους πολίτες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μέχρι και σχετικό γκρουπ στο facebook υπάρχει, υπό τον τίτλο «Το βρόμικο δίδυμο Πάσκο-Ντάουνερ», το οποίο έχει αναλάβει να ενημερώνει τα μέλη του για οποιαδήποτε δραστηριότητα του Αλεξάντερ Ντάουνερ αλλά και του βοηθού Γ.Γ., η οποία κρίνεται απαράδεκτη ή υπονομευτική ως προς τους Ε/κ.


Η υιοθέτηση τουρκικών θέσεων
Η ομάδα Ντάουνερ κατά καιρούς φαίνεται να καταβαλλόταν από πανικό ή από έντονη δυσφορία, αν κάτι πήγαινε καλά για τους Ε/κ. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της μεγάλης δικαστικής νίκης του Μελέτη Αποστολίδη, έναντι του ζεύγους Όραμς. «Δυσχεραίνει τα πράγματα για εμάς», σχολίαζαν μεταξύ τους.
«Η απόφαση συνιστά έναν επιπρόσθετο παράγοντα δυσκολίας», τόνιζαν, ενώ έκαναν σκέψεις για παρεμβάσεις, ώστε να εξεταστεί το ενδεχόμενο έφεσης στη Βουλή των Λόρδων, σε συνεννόηση με τους δικηγόρους των Όραμς. «Μπορούμε, άραγε, να αναζητήσουμε βρετανική πολιτική επιρροή, έτσι ώστε η ακρόαση ενώπιον του Βρετανικού Εφετείου να καθυστερήσεις ως θέμα χρόνου;», διερωτήθηκε συνεργάτης του Ντάουνερ. Αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα αυτού του είδους της δράσης. Δημοσιεύματα κατά καιρούς κατέγραφαν την «υποβοηθητική» δράση της ομάδας Ντάουνερ σε σχέση με την τουρκική πλευρά…

Σημερινή