Το παράδοξο των κρατικών τραπεζών

• Η πρόθεση εξαγοράς του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου και της Αγροτικής Τράπεζας από την Τράπεζα Πειραιώς εξέπληξε τους αμύητους και έβαλε σε σκέψεις τους υπόλοιπους

Ηταν γνωστό από καιρό ότι καθώς εξελίσσεται η κρίση, οι τράπεζες, πολλαπλώς πιεζόμενες, στεγνές από ρευστό και εκτός αγορών πια, θα εκινούντο προς συγχωνεύσεις. Ο Γιάννης Κωστόπουλος, πρόεδρος της Alpha Bank, το είπε καθαρά: θα μείνουν 2,5 τράπεζες.
Ωστόσο προβληματίζει ο χρόνος και ο τρόπος της πρόθεσης εξαγοράς. Ο πρόεδρος της Πειραιώς Μιχάλης Σάλλας εξεδηλώθη ελάχιστες ημέρες πριν ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των stress tests για τις έξι μεγάλες ελληνικές τράπεζες, στις 23 Ιουλίου. Ακόμη κι αν οι διευρωπαϊκές δοκιμασίες αντοχής είναι στημένες ευνοϊκά, έτσι ώστε να καθησυχάσουν τις αγορές, ο χρόνος εκδήλωσης των προθέσεων του κ. Σάλλα προϊδεάζει ότι είτε γνωρίζει εκ των προτέρων το αποτέλεσμα των stress tests, είτε ότι θέλει να το προλάβει και να προκαταβάλει τις εντυπώσεις. Επιπλέον παράδοξο: προχθές ο οίκος Fitch αναβάθμισε την Αγροτική, φέρνοντας την στο επίπεδο ΒΒΒ-, το ίδιο με όλες τις μεγάλες ελληνικές τράπεζες.
Αφετέρου, το τίμημα εξαγοράς κρίνεται ήδη χαμηλό, σε σχέση με τις πραγματικές αξίες τόσο της προβληματικής Αγροτικής όσο και του υγιούς ΤΤ. Ετσι βέβαια ορίζεται μια τιμή εκκίνησης, αυθαίρετη, που ακόμη κι έτσι αυθαίρετη (βλ. σχετικές αποτιμήσεις τουλάχιστον στα 1,1,-1,4 δισ. ευρώ) δεν μπορεί να κρύψει το εξαιρετικά παράδοξο γεγονός: μια μικρομεσαία ιδιωτική τράπεζα, αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές, με ρευστότητα διαρκώς υποβασταζόμενη από το κράτος, πιεζόμενη διαρκώς από το καλοκαίρι του 2008, επιχειρεί να εξαγοράσει δύο κρατικές τράπεζες!
Ο κ. Σάλλας έχει αποδειχτεί τολμηρός παίκτης, από τον καιρό ήδη που συνέλαβε τη μετατροπή μιας ασήμαντης θυγατρικής της Εμπορικής σε πραγματική τράπεζα, έως το 2000 που προφήτευε πομπωδώς ότι ο Δείκτης του ΧΑΑ θα πάει οσονούπω 7.300.
Ωστόσο το θέμα δεν είναι οι ορέξεις και οι προθέσεις του κ. Σάλλα, αλλά οι προθέσεις και η στρατηγική της κυβέρνησης. Ο κ. Σάλλας προσπαθεί να διασώσει την τράπεζά του, μεγεθύνοντάς τη, καθιστώντας την σημαντική, τόσο ώστε τα προβλήματά της στο μέλλον να αποτελούν πρόβλημα για το ελληνικό κράτος.
Το κράτος βοήθησε γενναιόδωρα τις τράπεζες το καλοκαίρι του 2008 προσφέροντας εγγυήσεις ρευστότητας 28 δισ. ευρώ. Εν συνεχεία οι τράπεζες έλαβαν και άλλη ενίσχυση ρευστότητας από την ΕΚΤ, ύψους 15 δισ., ενώ και από το δάνειο του Μνημονίου προβλέπονται άλλα 10 δισ. για τις τράπεζες. Δεδομένων αυτών των πρωτοφανών ροών από το κράτος προς τις τράπεζες, και με δεδομένο ότι η Πειραιώς παρουσιάζει οριακά καλύτερα μεγέθη από το ΤΤ και την Αγροτική, είναι περίπου του ιδίου όγκου, είναι στην ίδια (άθλια) πιστοληπτική βαθμίδα, και όλες μαζί βρισκονται εκτός αγορών, πώς είναι δυνατόν το κράτος να πουλήσει σε χαμηλή τιμή πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία του και ακόμη πολυτιμότερα εργαλεία άσκησης οικονομικής πολιτικής;
Ο κ. Σάλλας προ έτους έλαβε ενίσχυση ρευστότητας από το κράτος, ύψους 750 εκατ. ευρώ. Σήμερα επιθυμεί να εξαγοράσει δύο κρατικές τράπεζες με 700 εκατ. ευρώ! Υπενθυμίζουμε ότι την 31.12.2009 οι δύο τράπεζες, Αγροτική και ΤΤ, είχαν διαθέσιμα μετρητά 1,139 δισ. ευρώ, ενώ η καθαρή λογιστική θέση τους έφτανε τα 2,585 δισ. ευρώ. Προφανώς η προσφορά του κ. Σάλλα δεν προσεγγίζει τα πραγματικά μεγέθη των δύο τραπεζών, ούτε βέβαια τις αναμενόμενες υπεραξίες ως εκ της συγχωνεύσεως.
Τι κάνει το κράτος; Η κυβέρνηση ανακοίνωσε ότι εξετάζει σοβαρά την πρόταση Σάλλα… Αφενός. Αφετέρου, έχει καταφύγει σε εσωτερικό δανεισμό, μέσω του ελεγχόμενου από τον υπουργό Οικονομικών Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Πώς; Προσφέροντας υψηλότατα επιτόκια καταθέσεων σε ιδιώτες και ιδρύματα, προσελκύει πλήθος καταθετών, αποσπώντας τους από τα χαμηλότατα επιτόκια των εμπορικών τραπεζών. Το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων προσφέρει επιτόκια προθεσμιακών καταθέσεων 5% (όσο το επιτόκιο των ευρωδανειστών μας…), και οι καταθέτες σπεύδουν κατά χιλιάδες στα τέσσερα μόλις καταστήματα του απολύτως κρατικού ΤΠΔ, δείχνοντας πόσο εμπιστεύονται τις εμπορικές τράπεζες. Αγνωστο πού θα διατεθεί η αυξημένη ρευστότητα του ΤΠΔ, εικάζεται βάσιμα όμως ότι θα χρησιμοποιηθεί απευθείας από το χειμαζόμενο κράτος, το οποίο έχει κυρήξει στάση πληρωμών στους πιστωτές του (λ.χ. στα νοσοκομεία) και στους υπαλλήλους του (καθυστέρηση εφάπαξ, συμβασιούχοι απλήρωτοι έως και 20 μήνες κ.λπ.).
Άρα: Το κράτος, αφενός, προσφεύγει σε (άτυπο) εσωτερικό δανεισμό, αφετέρου είναι έτοιμο να ξεπουλήσει τις δικές του τράπεζες. Παράδοξη πολιτική ασφαλώς. Ισως και εθνικά ολέθρια.

ας μιλησουμε επιτελους