Η μεγάλη έκρηξη του ευρωπαϊκού χρέους

Οι χρηματοπιστωτικές αγορές σχεδόν πέτυχαν να διαρρήξουν την Ευρωζώνη. Επομένως, η ιδέα να χρησιμοποιήσουμε την ισχύ των αγορών και της χρηματοπιστωτικής... μηχανικής για να εγγυηθούμε τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ευρώ ίσως να φαντάζει παράδοξη. Αλλά είναι ακριβώς αυτό που η πρόταση για μια διάκριση των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης σε δύο κατηγορίες, "ανώτερα" και "κατώτερα", θέλει να επιτύχει

Τα ομόλογα της πρώτης κατηγορίας θα αφορούν αναχρηματοδότηση δημόσιου χρέους έως 60% του ΑΕΠ της κάθε συμμετέχουσας χώρας. Οι χώρες αυτές θα εκδίδουν από κοινού ομόλογα με κοινές εγγυήσεις. Στο πλαίσιο αυτό θα προκύπτουν τα λεγόμενα 'Γαλάζια Ομόλογα' (που θα παίρνουν το όνομά τους από το χρώμα της ευρωπαϊκής σημαίας) τα οποία θα είναι πολύ ασφαλείς και υψηλής ρευστότητας τίτλοι, συγκρίσιμοι κατά τον όγκό τους με τα αμερικανικά έντοκα γραμμάτια. Με τον τρόπο αυτό η εισαγωγή των Γαλάζιων Ομολόγων θα βοηθήσει στην ενίσχυση του ευρώ ως διεθνούς αποθεματικού νομίσματος και θα διασφαλίσει χαμηλό κόστος αναχρηματοδότησης για τον κύριο όγκο του δημόσιου χρέους των κρατών μελών της Ευρωζώνης.
Από την άλλη μεριά, η χρηματοδότηση του δημόσιου χρέους των χωρών που θα ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ θα καλύπτεται με την έκδοση των κατώτερων 'Κόκκινων Ομολόγων' που θα εκδίδονται με πλήρως εθνική ευθύνη του κάθε επιμέρους κράτους. Η έκδοση αυτών των Κόκκινων Ομολόγων θα καταστήσει το δημόσιο δανεισμό που θα ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ πιο ακριβό, ενισχύοντας τόσο τη δημοσιονομική πειθαρχία όσο και τους στόχους του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Επιπλέον σε ό,τι αφορά τα Κόκκινα Ομόλογα, θα υπάρξουν συγκεκριμένοι περιορισμοί ώστε να μην αποσταθεροποιούν το τραπεζικό σύστημα κατά τρόπο που η ρήτρα απαγόρευσης της παροχής οικονομικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ξαναγίνει αξιόπιστη. Για παράδειγμα, τα Κόκκινα Ομόλογα δεν θα γίνονται δεκτά ως εγγυήσεις από τον μηχανισμό χρηματοδότησης των τραπεζών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και θα θεσπιστεί μια ρήτρα που θα προβλέπει κάποια τυποποιημένη συλλογική δράση η οποία θα διευκολύνει την αναδιάρθρωση του χρέους μιας χώρας σε περίπτωση προβλήματος αναχρηματοδότησης του.
Η πρόταση αυτή, αν εφαρμοστεί επιτυχώς, μπορεί να περιορίσει το κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους και παράλληλα να ενισχύσει τα κίνητρα για την άσκηση υπεύθυνης δημοσιονομικής πολιτικής από τα κράτη μέλη. Είναι αυτό ακριβώς το στοχείο που τη διαφοροποιεί από τις σκέψεις περί έκδοσης κοινού ευρωομολόγου με συμμετοχή όλων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης στο όνομα της αλληλεγγύης.
Αλλά η επιτυχής εφαρμογή αυτής της πρότασης απαιτεί μια πολύ αυστηρή δομή διακυβέρνησης που θα μπορούν να την εμπιστευτούν και οι αγορές και οι φορολογούμενοι των κρατών-μελών της Ευρωζώνης που τείνουν στη δημοσιονομική πειθαρχία. Πρέπει, για παράδειγμα, να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος ενός πειρασμού για επέκταση του ορίου του χρέους πέρα από το κατώφλι του 60% του ΑΕΠ.
Για αυτό πιστεύεται ότι οι αποφάσεις για τις ετήσιες τοποθετήσεις των εκδόσεων των Γαλάζιων Ομολόγων θα πρέπει να λαμβάνονται από ένα Ανεξάρτητο Συμβούλιο Σταθερότητας. Το Συμβούλιο αυτό θα καταθέτει προτάσεις μη επιδεχόμενες διαπραγμάτευσης στις συμμετέχουσες χώρες για τη συμμετοχή τους στα Γαλάζια Ομόλογα για κάθε επόμενο έτος. Και με δεδομένο το ρόλο των χωρών που συμμετέχουν οι οποίες καλούνται να παράσχουν τις εγγυήσεις για αυτή την τοποθέτηση, το κάθε εθνικό Κοινοβούλιο θα εγκρίνει κατόπιν την πρόταση
Με έναν τέτοιο μηχανισμό οι χώρες που ασκούν ανεύθυνη δημοσιονομική πολιτική βαθμιαία θα εξοβελιστούν από το σύστημα μέσω της μείωσης της συμμετοχής τους στα Γαλάζια Ομόλογα. Ενώ οι χώρες που θα βλέπουν αρνητικά την εξέλιξη του συστήματος θα μπορούν να το εγκαταλείψουν βαθμιαία απλά απορρίπτοντας την ετήσια συμμετοχή τους για αρκετά χρόνια στη σειρά – και μην παρέχοντας πλέον εγγυήσεις για τις νέες εκδόσεις των Γαλάζιων Ομολόγων των υπολοίπων. Το Ανεξάρτητο Συμβούλιο Σταθερότητας, που δεν θα θέλει να χάσει τις χώρες που τείνουν περισσότερο στη σταθερότητα, θα έχει ισχυρά κίνητρα για να διασφαλίσει ότι τα συμφέροντα των εν λόγω χωρών θα λαμβάνονται υπόψη κατά τον πλέον ενδεδειγμένο τρόπο.
Σε ό,τι αφορά το ουσιαστικό του οικονομικό περιεχόμενο, το σχήμα των Γαλάζιων Ομολόγων είναι συμβατό με τη ρήτρα απαγόρευσης οικονομικής βοήθειας του άρθρου 125 της συνθήκης της Ε.Ε., επειδή η εγγύηση δανεισμού αφορά ομόλογα που φτάνουν ώς το 60% του ΑΕΠ, το επίπεδο δηλαδή που από τη Συνθήκη του Μάαστριχτ ορίζονταν ως βιώσιμο για κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε.. Συνεπώς οι ευρωπαϊκές εγγυήσεις δεν θα καλύπτουν μια κρίση χρέους που έχει προκληθεί από υπερβολικό δανεισμό για τη χρηματοδότηση μη βιώσιμων δημοσιονομικών πολιτικών. Για τις εξαιρετικές εκείνες περιπτώσεις (άρθρο 100 της Συνθήκης), όπως είναι οι φυσικές καταστροφές, όπου επιτρέπεται η οικονομική βοήθεια, δεν θα υπάρχει νομική σύγκρουση.
Αλλά το κρίσιμο σημείο προκειμένου να προχωρήσει η συγκεκριμένη πρόταση είναι αν οι χώρες της Ευρωζώνης – από τη στιγμή που η εμπιστοσύνη τους έχει κλονιστεί από την κρίση του χρέους – θέλουν πράγματι να συνεργαστούν και να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο εθελοντικό σχήμα. Πιστεύουμε ότι πρέπει.
Καταρχήν οι μικρότερες χώρες που τα κρατικά τους ομόλογα αντιμετωπίζουν σχετικά προβλήματα ρευστότητας, θα επωφεληθούν σημαντικά από την επιπλέον ρευστότητα που θα τους προσφέρει η έκδοση του Γαλάζιου Ομολόγου. Κατά δεύτερον, οι χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος θα το καλωσορίσουν σαν μια ευκαιρία που θα τους επιτρέψει να ελέγξουν το κόστος δανεισμού τους και να δεσμευτούν σε ισχυρότερη δημοσιονομική πειθαρχία μετά την παρούσα κρίση. Ακόμα και οι χώρες που αμφιβάλλουν για τα οφέλη της ενισχυμένης δημοσιονομικής πειθαρχίας μπορεί να εξετάσουν τη συμμετοχή τους, επειδή τυχόν άρνηση τους θα μπορούσε να εκληφθεί από τις αγορές ως κακό σημάδι.
Αλλά, υπό την προϋπόθεση ότι η θεσμική περιφρούρηση των Γαλάζιων Ομολόγων θα είναι επαρκώς ισχυρή, οι χώρες που θα κερδίσουν τα περισσότερα από την ενισχυμένη δημοσιονομική πειθαρχία που υπόσχεται αυτό το σχήμα είναι εκείνες που ανησυχούν πιο πολύ για το τι θα πρέπει να πληρώσουν τη διάσωση άλλων κρατών μελών – και σήμερα και στο μέλλον.
ΠΗΓΗ:Ας μιλήσουμε επιτελους